"GELin"cik

Japonlar, gelincik için şöyle der; ’Gelincik insan ömrü gibidir. Dünü vardır. Yaşamıştır. Bugünü vardır. Yaşıyordur. Ama yarını belli değildir’

Yıllar önce gelinciğin sanılanın aksine çok dayanıklı bir çiçek olduğunu duymuştum.  Abant'a yaptığımız bir gezi sırasında, galiba 2007 yılı Mayıs ayında, kaldırım taşının kenarında rastladığım gelincikleri fotoğraflamaya çalışmıştım. Bu fotoğraflar Analog makine ile çektiğim son kareler olduğu için ayrıca değerli. Yandaki fotoğraf da o günden hatıra kaldı. 

O günden beri gelinciklerle bezeli bir albüm yapmak istiyordum. Bugün sağolsun Başak sayesinde bu isteğimi gerçekleştirebildim. Sabah beraber Eymir Gölü'ne gittik.
Aslında pek de umutlu değildim. Birkaç gündür zaman zaman sertçe esen lodostan geriye gelincik kalmamıştır diyordum kendi kendime. Ama oradaydılar... Bütün albenileriyle.

Gelincik (Paper rhoeas), gelincikgiller (Papaveraceae) familyasından Dünya'da çok geniş bir yayılma alanına sahip tek yıllık bir bitki türü.
25-60 cm arasında değişen yüksekliklere ulaşabilir. 
Yaprakları mavimsi yeşildir. Dip yapraklar uzun saplı, gövde yaprakları sapsız ve gövdeye bitişiktir.




Çiçeklerin genel rengi koyu kırmızıdır. Ancak beyaza kadar giden değişik sarı, turuncu, renkleri vardır. 
Sade, kırılgan,özgür çiçek... İncecik boynu ve tül gibi yapraklarıyla. 

Gelincik ismi geleneksel gelinliklerin kırmızı olmasından gelir. Kırmızı gelincikler küçük bir gelin olarak görürler. Bir bölgede çok asker ölürse o bölgede gelincik çiçeğinin biteceğine inanılır. Gelincikler I. Dünya Savaşının da en önemli sembollerindendir.

İngilizcede gelinciğe verilen adlardan biri de "Corn Poppy" dir. Gelincik uyku tanrısı Hypnos (Roma'da Somnus) tarafından insanları/tanrıları uyutsun diye yaratıldı.

Bereket tanrıçası Demeter ( Roma'da Ceres ) bir zamanlar uykusuzluktan çok çekermiş. Uykusuz ve yorgun olduğundan bitkilerin büyümesi ve verimli olması için çabalamaya gücü yetmezmiş. Kıtlık başlamış. Bunu gören Somnus, Ceres için gelinciklerden bir karışım yapıp içmesini sağlamış. Ceres bunu içer içmez derin bir uykuya dalmış.
Uyandığında kendisini uykusunu almış ve çok da zinde olduğunu görmüş. Ve tabi tüm enerjisini tarlada büyümeye çalışan mahsule yoğunlaştırmış. Kıtlık bitmiş, rekolte rekor kırmış. O zaman bu zaman çiftçiler mısır/hububat tarlalarında ne zaman gelincik görseler bunu o senenin yeni rekorlara gebe olduğuna yorarlar ve gelincikleri asla koparmazlarmış. Bu çiçeğe de "Corn Poppy veya Corn Rose" adını koymuşlar.

Gelinciğin tarihsel izlerini aramak için binlerce yıl geriye gitmek gerekiyor. En eski çizimleri en az 3000 yıl önceye tarihlenen eski Mısır lahitlerinde bulunmuştur. Ayrıca günümüzden yaklaşık 1000 yıl öncesine ait Codex Vindobonensis'te Bizans prensesi Anicia Juliana gelinciklerle birlikte resmedilmiştir. Gelincik Homer'in İlyada'sında da kendine yer bulur: Homer ölen savaşçıları gelinciklere benzetir. 

Eski Yunan / Roma mitolojisinde de gelincik bir çok tanrı ile ilişkilendirilir. Örneğin Morpheus (uyku tanrısı Hypnos'un üçbin çocuğundan biridir ve insanlara uykuda çeşitli biçimlerde görünen düşleri simgeler.) gelincikten yaptığı taçları uyutmak istediklerine verir. Adına yapılan tapınaklar da genellikle gelinciklerle süslenirdi. Romalılar karasevdaya düşenlere gelincikten yaptıkları içecekleri verir ve bunların aşk acılarını dindireceğine inanırlardı.

Gelincikleri savaş ile bağdaştırmak içimden gelmese de isimleri pek çok savaş hikayesiyle birlikte anılır. Bahar ayları savaş aylarıdır: Mart adı da savaş tanrısı Mars'tan gelmektedir.Gelincikler de bahar çiçekleri olması ve kırmızı renkleri sebebiyle savaşlarla ilişkilendirilmiştir. Gelincikle ilgili birçok kültürde birçok efsane anlatılır. Bunlardan biri de Cengiz Han ile ilgilidir: Cengiz Han bir savaşta düşmanı perişan edip muharebe meydanını kan gölüne çevirdikten kısa bir süre sonra burayı gelinciklerin doldurdukları gözlemlenmiş.

Aynı hikaye yüzyıllar sonra Napolyon ile ilişkilendirilerek anlatılır. Araştırıldığında, çok muhtemeldir ki askerlik tarihi benzer savaş öyküleri ile doludur. Nitekim benzer bir hikâye de Çanakkale savaşları sırasında yaşanmıştır. 1.Dünya Savaşının hemen ardından Gelibolu'nun gelincik tarlasına döndüğü söylenir. 

Bu kadar farklı anlamlar yüklenen gelinciklerin beni en çok etkileyen özelliği, hoyrat hava şartlarına direnerek yaşamını sürdüren bu çiçek dalından koparıldığında hemen dağılıyormuş. (Lütfen denemeyelim...)

Yazı karşıladığımız bugünlerde, geçen hafta içinde esen lodos fırtınasına rağmen bu kadar gelinciği bir arada görmek beni fazlasıyla mutlu etti ve sizlerle de bu mutluluğu paylaşmak istedim. Başak'a da bu güzel buluşma için tekrar teşekkür ederim.

Bu fotografta gelinciğin meyvesi ile kahvaltılarını yapan böcek ve tırtılı suçüstü  yakaladım :)

Hoşçakalın.